Doğan Duymaz: Bana ne dolardan, bana ne Amerika’dan…

Fed (ABD’nin merkezi bankacılık sistemi)  artık enflasyon ile ilgili hedeflerini değiştiriyor. Artık Enflasyon Amerika merkezi bankacılık sistemi için önemli değil. Dayanağı ve karşılığı olmayan bu dolar basılması artık etkilerini gösterecek.  İşsizlik ile ilgili ekonomik verileri daha çok önemseyeceklerini açıkladılar. Faizleri kısa hatta orta vadede arttırmayacaklarının sinyalini ve daha da çok para basılacağının sinyallerini çok güçlü veriyorlar. İşin özünü söylemek gerekirse vatandaşına değer veriyormuş gibi gözükse de aslında ekonomiyi yönetemediklerini 50 takla atarak gizleyip, ekonomiyi balon gibi şişirip ve tabiri caiz ise açık açık ülkeyi çok büyük bir krize sokabilecek bütün adımları atıyorlar.

***

Düşünün Amerika son 200 yılda 1 trilyon dolar para basmışken Corona Virüs sürecinde 3 trilyon dolar para bastı. Para basıldıkça tahmin edin ne oluyor?  Dünya’da herkesin talep ettiği, rezervlerinde tuttuğu dolar git gide değersizleşiyor. Biz de bir tek para birimimize karşı değer kazanıyor diyeceğim ama bizde ki durum çok başka.

***

Kasımda seçimlerin yaklaştığı Amerika’da açıkça bazı mesajlar veriliyor. Dolar artık çok ama çok değersiz olacak. Merkez bankalarının yaptığı ekonomik müdahaleler halkın zengin olanlarını daha zengin yapıp – orta ve düşük gelirli insanları daha da çok çalışmaya ama daha az kazanmaya zorluyor.

***

Amerika’da son dönemlerde bolca yaşanan sokak olayları da gösteriyor ki, insanlar gelecek ekonomik sıkıntılar bir yana temel hak ve özgürlüklerinde bile eşitsizliğe maruz kalıyorlar. Bu gelişmeler aslında Amerika’nın artık bir bütün olmaktan çok uzak olduğunu açıkça gösteriyor. Tamam ama neden hep Amerika’yı anlattım bu yazıda? Bu gelişmeleri çok ön planda anlattım çünkü artık hiç olmadığından daha fazla bir bütün olma zamanı. Anlattım çünkü Dolar sahibi olmak TL cinsinden size kazanç sağlıyor gibi gözükse de dünya genelinde değersizleşen bir şey olacak. Enflasyona değer kaybeden bir dolar dünyada etkisini ve önemini birim miktar olarak git gide kaybedecek. Dünya para birimi belki değişecek ve güçlü ekonomiler daha az etkilenecek. Tarımı, sanayi üretimi ve ülkesinde yüksek katma değerli ihracat malzemelerini üretebilen ülkeler ön plana çıkacak. Sürdürülebilirliğin, yapay zekanın ve makineleşmenin dünyada git gide öne çıkacağı bir ekonomi geliyor bağıra bağıra.

***

Sermaye bazlı kapitalist ekonomik sistemi artık değişiyor ve çok acil ayak uydurmamız gerekiyor.

Tuik (Türkiye İstatistik Kurumu ) verilerine göre Türkiye nüfusuna göre oranladığımız da, 10 kişiden yalnızca 3’ü çalışıyor. Özetle 10 kişiye 3 çalışan kişi bakıyor. Bu 7 kişi ne yapıyor peki?  Emekliler var, öğrenciler var ev hanımları var… Açıkça söylemek gerekirse bu 3 kişinin ödediği vergi, yaptığı harcamalar ve oluşturduğu katma değer bu ülkenin iç döngüsü ve geleceği için maalesef yeterli değil.

***

***

Bilgisayar ile insan beynini eş zamanlı bir şekilde çalıştırabilecek sistemler konuşulurken dün yaptığımız şeyleri yaparak hayatımıza devam edemeyiz. Herkesin ama herkesin dahil olacağı, fikir geliştireceği, katma değer yaratacağı ekonomik bir plan lazım. Bu bireysel anlamda herkesin sorumluluğudur ve bu taşın altına toplumun her bireyinin elini atması gerekmektedir.